نوار قلب چیست ؟

نوار قلب یا (ECG) یکی از ساده‌ترین و قدیمی‌ترین روش‌های معاینات و بررسی عملکرد قلب است که تا به امروز نیز توانسته اطلاعات مفیدی را در مورد شرایط قلبی بیمار فراهم کند و یکی از روش‌های تشخیصی مهم در مورد بیماری‌های قلبی به شمار می‌آید.

مانند ماهیچه‌های دیگر، سلول‌های ماهیچه قلبی نیز در پاسخ به دپلاریزاسیون الکتریکی (امواج محرک قلب) که از گره سینوسی-دهلیزی منتشر می‌شود، منقبض می‌شود، در واقع این تست فعالیت الکتریکی سلول‌های عضلانی قلب را ثبت می‌کند. از روی این منحنی پزشکان می‌توانند به نحوه عملکرد قلب پی ببرند. هر منحنی از سه موج تشکیل شده است که اولین آن‌ها موج P بوده که کمی قبل از فعالیت الکتریکی ده
لیزها، کمپلکس QRS کمی قبل از فعالیت الکتریکی بطن‌ها و موج T استراحت بطن‌ها را نشان می‌دهد.
نوار قلب را تست EKG نیز می‌نامند که به دلیل تلفظ آلمانی آن یعنی Electrokardiogramm است.

نوار قلب چگونه انجام می‌شود؟

EKG با استفاده از ۱۲ لید مختلف انجام می‌شود به این صورت که ۱۰ عدد الکترود در قسمت‌های مختلف بدن قرار می‌گیرد و این الکترودها فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کنند. چهار تای آن روی هر یک از دست‌ها و پاها قرار می‌گیرند و ۶ تای دیگر نیز در سطح قدامی قفسه سینه. پس از برقراری جریان یک میلی ولت، از منبع خارجی وارد بدن می‌شود که در این حالت دستگاه کالیبره می‌شود. در واقع استاندارد کردن یا کالیبره کردن ECG برای پزشک امکان مقایسه را در بیماران مختلف ایجاد می‌کند.

بیمار بر روی تخت به شکل کاملاً آرام خوابیده و سپس پزشک لید‌ها را به اندام‌ها متصل می‌کند، در این حالت دستگاه ش
روع به ثبت فعالیت‌های الکتریکی قلب می‌کند و این فعالیت‌ها به شکل یک نمودار بر روی کاغذ پرینت می‌شود. در نوار قلب بیمار هیچ احساسی نخواهد داشت و به طور کاملاً آرام خواهد بود.

کاربردهای نوار قلب

الکتریوکاردیوگرام به‌عنوان یک اقدام معمول و ابتدایی برای بررسی دردهای قلبی و سکته‌های قلبی ارزش تشخیصی بالایی دارد که برای همه کسانی که مشکوک به آنژین صدری (Angina pectoris)، سکته قلبی و مشکلات حاد قلبی می‌باشند توصیه و انجام می‌شود.

همچنین ECG بیشترین ارزش تشخیصی را در آریتمی ها، انفارکتوس‌های حاد و بزرگ شدن قلب دارد حتی در تشخیص بیماری‌های تیروئید و سوء تغذیه نیز می‌تواند نقش داشته باشد.
آمادگی‌های لازم جهت انجام تست نوار قلب

• بیمار ۳۰ دقیقه قبل سیگار نکشیده باشد.
• فعالیت فیزیکی شدید نباید قبل از تست انجام شود.
• بیمار بهتر است از اضطراب و نگرانی به دور باشد.
• در مورد آقایان شیو کردن موهای توراکس ضروری است.
• بیمار نباید وعده غذایی سنگین مصرف کند.
• بیمار در وضعیت سوپاین (خوابیده به پشت قرار گیرد).
• بیماران با دکستروکاردی جای دست راست و چپ عوض شده و الکترودهای جلوی قلبی به سمت راست منتقل شود.

نوار قلب نرمال

ابتدا دهلیز راست در طی ریتم سینوسی نرمال دپلاریزه می‌شود و پس از آن دهلیز چپ دپلاریزه می‌شود. بنابراین اولین سیگنال الکتریکی روی یک نوار قلب معمولی از دهلیز سرچشمه می‌گیرد و موج P نام دارد. اگر چه معمولاً فقط در موج‌های ECG تنها یک موج P وجود دارد، اما موج P در حقیقت مجموع سیگنالهای الکتریکی از دو دهلیز است که به صورت مایل قرار دارند.

پس از این مرحله یک تأخیر فیزیولوژیکی کوتاه وجود دارد، زیرا گره دهلیزی-بطنی AV باعث کاهش سرعت دپلاریزاسیون الکتریکی قبل از ورود به بطن‌ها می‌شود. این تأخیر دلیل فاصله PR است، یک خط افقی کوتاه که هیچ فعالیت الکتریکی روی EKG مشاهده نمی‌شود، نمایانگر یک خط مستقیم افقی یا ایزو الکتریک است.

انقباض بطن‌ها در نوار نرمال بیشترین قسمت از نوار قلب را اشغال می‌کند. (به دلیل وجود عضله بیشتر در بطن‌ها) و این امواج که باعث دپلاریزاسیون بطنی می‌شوند به عنوان مجموعه QRS شناخته می‌شوند.

موج Q اولین انحراف نزولی یا منفی است. موج R انحرافی به سمت بالا دارد (مشروط بر اینکه از خط ایزو الکتریک عبور کند و مثبت شود). موج S نیز انحرافی است که به سمت پایین صورت می‌گیرد (مشروط بر اینکه از خط ایزو الکتریک عبور کند تا قبل از بازگشت به مبنای ایزو الکتریک منفی شود).

در بطن‌ها، سیگنالی دیگر نیز وجود دارد که بازتاب پلاریزاسیون دوباره میوکارد را نشان می‌دهد. این سیگنال الکتریکی تحت عنوان قطعه ST و موج T نشان داده می‌شود.

انواع تست‌های نوار قلب

1. تست استرس (تست ورزش)

   برخی از مشکلات قلبی فقط در حین ورزش ظاهر می‌شوند. در تست استرس، EKG هنگام ورزش ثبت می‌شود. معمولاً این تست در حالی که بیمار روی تردمیل با دوچرخه‌ی ثابت است، انجام می‌شود.

2. پایش با هولتربه نام پایش سرپایی ECG یا EKG نیز شناخته می‌شود، فعالیت قلب شما را طی ۱ تا ۲ روز ثبت می‌کند، در حالی که بیمار در حال ثبت یک سابقه از فعالیت خود است تا به پزشک کمک کند که دلیل علائم را مشخص کند. الکترودهای متصل به قفسه سینه اطلاعات را در یک مانیتور قابل حمل که با باتری کار می‌کند و بیمار می‌تواند آن را در جیب، روی کمربند یا روی تسمه شانه‌ای‌تان حمل کنید، ضبط می‌کنند.

3. ثبت کننده رویدادها

   علائمی که مکرراً اتفاق نمی‌افتند ممکن است به ثبت کننده رویداد نیاز داشته باشند. این دستگاه شبیه به هولتر است، ولی فعالیت الکتریکی قلب شما را فقط در زمان بروز علائم ثبت می‌کند. برخی از دستگاه‌های ثبت کننده رویداد با شناسایی علائم به طور خودکار فعال می‌شوند. سایر دستگاه‌های ثبت کننده رویداد برای ثبت علائم نیاز دارند که دکمه‌ای را فشار دهید. شما می‌توانید این اطلاعات را مستقیماً از طریق خط تلفن برای پزشک خود ارسال کنید.

گرفتن EKG چه خطراتی دارد؟

گرفتن نوار قلب اغلب اوقات خطری ندارد، EKG اگر هم خطری داشته باشد، این خطر بسیار ناچیز است. برخی افراد ممکن است در جایی که الکترودها قرار داده شده‌اند، راش‌های پوستی بزنند، اما این راش‌ها جای نگرانی ندارند و معمولاً بدون نیاز به درمان از بین می‌روند.

افرادی که تست استرس می‌دهند، ممکن است در معرض حمله قلبی قرار بگیرند، اما این اتفاق مربوط به انجام ورزش است نه نوار قلب.

EKG به طور ساده‌ای فعالیت الکتریکی قلب شما را پایش می‌کند. EKG هیچ الکتریسیته‌ای ساطع نمی‌کند و کاملاً ایمن است.

گرفتن نوبت نوار قلب

بیماران محترم می‌توانند برای دریافت نوبت نوار قلب از پزشکان فوق تخصص قلب طبیب برتر با شماره‌های تماس گذاشته شده در قسمت تماس با ما و یا در بالای سایت با ما در ارتباط باشند.

منابع:

فیزیولوژی پزشکی گایتون/هال |Guyton and hall textbook of medical physiology, 13th edition

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/ekg/about/pac-20384983
https://choosingwiselycanada.org/ecg-electrocardiogram/#:~:text=The%20ECG%20will%20not%20harm,that%20you%20do%20not%20need.