قرص پروپرانولول | propranolol

قرص پروپرانولول | propranolol

احتمالاً نام این دارو را شنیده‌اید و می‌دانید این قرص معمولا در بیماری‌های قلب و عروق کاربرد دارد حتی می‌تواند در اختلالات اضطراب و هراس شدید نیز استفاده شود. قرص پروپرانولول که با نام تجاری ایندرال (Inderal) یا پرانول نیز در بازار عرضه می‌شود یک دارو از رده بتابلاکرها (بتابلاکرها با اتصال به گیرنده‌های بتا در سلول‌های قلب و عروق و مسدود کردن آن، فرمان کاهش فعالیت قلب را صادر می‌کند) است که موارد مصرف متفاوتی دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

موارد مصرف قرص پروپرانولول کدام است؟

1. درمان اضطراب
   یکی از نشانه‌های اصلی اضطراب بالا رفتن ضربان قلب است که به عنوان بخشی از پاسخ جنگ و گریز به شمار می‌رود. در مواقع خطر، بدن آدرنالین را به منظور افزایش کار قلبی و پمپاژ سریع‌تر خون و اکسیژن تولید می‌کند. در این موارد مصرف پروپرانولول برای اضطراب، باعث می‌شود فرد کمتر احساس ضعف و سستی داشته باشد.
   همچنین تقویت عضلات با افزایش خون‌رسانی که ما را وحشت زده و عصبانی می‌کند در صورت سریع کار نکردن قلب اتفاق نمی‌افتد. به دلیل این دو فایده مهم پروپرانول است که از آن برای درمان اضطراب استفاده می‌شود.
2. کنترل فشار خون
   در بیماران دارای فشار خون بالا پروپرانولول باعث می‌شود تا فشار خون در عروق کاهش بیابد و به پیشگیری از ریتم غیرطبیعی سریع قلب (آریتمی) کمک می‌کند.
3. پیشگیری و کنترل میگرن‌های عصبی
   این بتابلاکر معمولا برای کمک به جلوگیری از میگرن تجویز می‌گردد. قرص پرانول ۱۰ یا پرانول ۲۰ می‌تواند برای افرادی که درمان‌های دیگری برای میگرن دریافت کرده‌اند و نامناسب بوده، می‌تواند مفید واقع شود.

عوارض جانبی داروی پروپرانولول چیست؟

کاهش ضربان قلب – اسهال – خشکی چشم – ریزش مو – خستگی و ضعف – حالت تهوع – سرگیجه و سبکی سر

هشدار‌های لازم برای مصرف پروپرانولول

بدون مشورت با پزشک تحت هیچ شرایطی مصرف این دارو نباید قطع شود. قطع دارو به طور ناگهانی می‌تواند باعث تغییر در ریتم قلب و فشار خون، احساس شدید‌تر درد قفسه سینه یا حمله قلبی شود. پزشک برای کمک به جلوگیری از این اثرات، دوز مصرفی بیمار را به تدریج و آهسته طی چندین هفته کاهش می‌دهد.
همچنین گفته شد که این دارو می‌تواند باعث خواب آلودگی شود پس بهتر است در صورت احساس خواب آلودگی بعد از مصرف دارو فرد رانندگی نکند و از انجام کارهایی که نیاز یه هوشیاری بالا دارند پرهیز کند.

پروپرانولول می‌تواند باعث کاهش قند خون شده و ممکن است علائم کاهش قند خون مانند ضربان قلب بالاتر از حد طبیعی، تعریق و لرزش را سرکوب کند. در صورت ابتلا به دیابت، این دارو باید با احتیاط مصرف شود، خصوصاً اگر انسولین یا داروهای دیابت دیگری مصرف می‌شود که می‌تواند باعث کاهش قند خون شود. این دارو همچنین ممکن است باعث کاهش قند خون در نوزادان، کودکان و بزرگ‌سالانی شود که دیابت ندارند. احتمال بروز این عوارض در حین ورزش‌های طولانی مدت یا مبتلایان به مشکلات کلیوی بیشتر است. بیماران مبتلا به آسم یا بیماری‌های تنفسی مشابه نباید این دارو را مصرف کنند چون می‌تواند باعث تشدید بیماری شود.

همچنین پروپرانولول در افراد مبتلا به گلوکوم ممکن است فشار چشمی را کاهش بدهد که معمولاً پس از قطع مصرف به حالت نرمال خود بازمی گردد.

مصرف پروپرانولول در دوران شیردهی

این دارو از طریق شیر مادر منتقل شده و ممکن است در دوران شیردهی استفاده شود، اما باید کودک تحت نظر پزشک باشد. پروپرانولول ممکن است باعث کاهش ضربان قلب و کاهش قند خون کودک شود. در مواردی ممکن است باعث کاهش اکسیژن در خون و سیانوز نیز بشود که این شرایط منجر به کبودی پوست، لب‌ها یا ناخن‌های کودک می‌شود. علاوه بر آن، مصرف این دارو در سالمندان ممکن است عملکرد کبد، کلیه و قلب را کاهش دهد.

تداخل ایندرال با سایر دارو‌ها

داروهای آریتمی

مصرف پروپرانولول با سایر داروهایی که مشکلات ریتم قلب را درمان می‌کنند ممکن است عوارض جانبی از جمله ضربان قلب پایین، فشار خون پایین یا انسداد قلب را به همراه داشته باشد.
اگر دارو بیمار از کلونیدین به پروپرانولول تغییر کرده باشد، پزشک باید دوز کلونیدین را به تدریج کاهش داده و دوز پروپرانولول را به آرامی در طی چند روز افزایش دهد. این کار برای جلوگیری از عوارض جانبی مانند کاهش فشار خون انجام می‌شود.

از پروپرانولول نباید همراه با دیگر بتابلاکر‌ها استفاده شود چون می‌تواند ضربان قلب را بیش از حد کاهش دهد. در صورت تجویز مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) با پروپرانولول، پزشک باید احتیاط کند. مصرف این داروها با همدیگر باعث فشار خون پایین‌تر از حد طبیعی می‌شود. نمونه‌هایی از مهار کننده‌های ACE عبارتند از:
• آنالاپریل
• لیزینوپریل

استفاده از مسدود کننده کانال کلسیم مانند دیلتیازم و پروپرانولول نیز با هم می‌تواند باعث کاهش ضربان قلب، نارسایی قلبی و انسداد قلبی شود ایجاد شود.

استفاده از مسدود کننده آلفا با پروپرانولول با هم می‌تواند باعث فشار خون پایین‌تر از حد طبیعی یا غش کردن شود که نمونه‌هایی از این داروها، عبارتند از:

پرازوسین – ترازوسین – دوکسازوسین

داروهای بیهوشی

پروپرانولول ممکن است بر نحوه دفع داروهای بی‌حسی و بیهوشی از بدن تاثیر بگذارد که می‌تواند مضر باشد. نمونه‌هایی از این داروها، عبارتند از:
لیدوکائین – بوپیواکائین – مپیواکائین

داروهای آسم

مصرف داروهای آسم و پروپرانولول ممکن است میزان این داروها را در خون افزایش دهد. این تداخل دارویی می‌تواند خطر ابتلا به عوارض جانبی را بیشتر کند.

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی NSAIDs

این داروها ممکن است اثرات کاهش دهنده فشار خون پروپرانولول را کاهش دهند. اگر این داروها با هم مصرف شود، پزشک باید فشار خون بیمار را کنترل کند. ممکن است لازم باشد مقدار پروپرانولول را تغییر دهد.

داروهای رقیق کننده خون

پروپرانولول در صورت مصرف با وارفارین می‌تواند میزان وارفارین را در بدن افزایش دهد. حتی ممکن است باعث افزایش خونریزی از هر زخم شود. اگر این داروها با هم مصرف شود، ممکن است نیاز به تغییر دوز وارفارین باشد.

دارو‌های استفاده شده در درمان زخم معده

مصرف سایمتیدین با پروپرانولول می‌تواند سطح پروپرانولول را در خون شما افزایش دهد. حتی این تداخل دارویی می‌تواند عوارض جانبی بیشتری ایجاد کند.

ضد اسید با هیدروکسید آلومینیوم

مصرف آنتی اسید‌ها با پروپرانولول ممکن است باعث کاهش اثر پروپرانولول شود. پزشک باید بیمار را تحت نظر داشته و
حتی ممکن است لازم باشد دوز پروپرانولول را تغییر دهد.

هشدار تعامل با الکل

الکل می‌تواند سطح پروپرانولول را در بدن افزایش داده و حتی می‌تواند عوارض جانبی بیشتری ایجاد کند. هنگام مصرف این دارو نباید الکل مصرف شود

دوز مصرفی این دارو چگونه تعیین می‌شود؟

دوز، فرم و تعداد دفعات مصرف این دارو توسط پزشک مشخص شده و به موارد زیر بستگی دارد

• سن
• شرایط تحت درمان
• پاسخ بدن بیمار به اولین دوز دارویی
• وضعیت جسمانی و شرایط پزشکی

چه کسانی نباید داروی پروپرانولول را مصرف کنند؟

افرادی که شوک قلبی دارند نباید از این دارو استفاده کنند زیرا نیروی ضربان قلب را کاهش می‌دهد که می‌تواند این وضعیت را بسیار بدتر کند. افرادی که ضربان قلب آن‌ها کمتر از حد طبیعی است نباید از پروپرانولول استفاده کنند چون این دارو می‌تواند ضربان قلب شما را حتی بیشتر کند که می‌تواند خطرناک باشد. بهتر است همچنین گفته شد که افراد مبتلا به آسم نباید این دارو را مصرف کنند و برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی نباید این دارو استفاده شود.
افراد مبتلا به سندرم ولف – پارکینسون – وایت باید هنگام استفاده از این دارو احتیاط کنند چون این شرایط پزشکی می‌تواند باعث کاهش ضربان قلب کمتر از حد طبیعی شود. درمان این بیماری با پروپرانولول ممکن است ضربان قلب شما را بیش از حد کاهش دهد. در این شرایط درمان با ضربان ساز ضروری است.

نحوه‌ی مصرف صحیح قرص ایندرال

• مقدار مصرف مناسب دارو را پزشک با توجه به شرایط تعیین می‌نماید لذا از مصرف خود سرانه‌ی دارو یا مصرف بیش از حد تجویز شده، خودداری نمایید.
  قرص پروپرانولول ممکن است ۲.۳ و یا ۴ نوبت در روز برای شما تجویز شود. اما نوع کپسول دارو دارای اثر طولانی‌تر می‌باشد و معمولاً یک مرتبه در روز تجویز می‌شود.
• کپسول را به‌طور کامل همراه با یک لیوان آب ببلعید و از جویدن یا باز کردن آن خودداری نمایید.
• قرص و کپسول‌های پروپرانولول با دوز‌های متفاوتی تولید می‌شود معمولاً قرص‌های ۱۰.۲۰، ۴۰ میلی گرمی رایج می‌باشند لذا در صورتی که از این دارو به مدت طولانی استفاده می‌نمایید هر بار که دارو را جدید خریداری می‌کنید مقدار دارویی را بر روی بسته‌ی دارو چک نمایید.
• سعی کنید دارو را در زمان مشخصی از شبانه روز و به صورت منظم مصرف نمایید تا از فراموش کردن نوبت دارو جلوگیری شود و اثرات مطلوب دارو بهتر حاصل شود.
• در صورت فراموش کردن یک نوبت دارو، بلافاصله پس از یادآوری مصرف نمایید مگر اینکه به دوز بعدی نزدیک باشد در این صورت دوز بعدی را در زمان خودش مصرف نمایید و نوبت فراموش شده را رها کنید و از دو برابر کردن مقدار مصرف در یک نوبت بپرهیزید.

منابع:

https://www.forhims.com/blog/propranolol-faqs-25-common-propranolol-questions-answered

https://www.healthline.com/health/propranolol-oral-tablet

https://www.webmd.com/drugs/2/drug-10404-9168/propranolol-oral/propranolol-oral/details