آرتریت روماتوئید چیست

آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی است، ممکن است شما هم عزیزی در خانواده داشته باشید که با بیماری مفاصل دست و پنجه نرم می‌کند. این بیماری حرکات نرم بدن را برای این افراد به رؤیا تبدیل کرده و بیمار ممکن است بعد از رانندگی یا حتی بیدار شدن از خواب مدتی طول بکشد تا بتواند مفصل خاصی را حرکت دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی این بیماری، علائم آن، درمان و… مقاله زیر را تا انت‌ها بخوانید.

آرتریت روماتوئید چیست؟

آرتریت روماتوئید (RA) هنگامی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به جای عمل علیه ویروس‌ها و باکتری‌های بیگانه، مفاصل بدن را هدف قرار دهد. RA بر مفاصل بدن به صورت قرینه مانند هر دو دست، هر دو مچ دست یا هر دو زانو تأثیر گذاشته، و درگیری مفاصل به صورت قرینه وجه تمایز آرتریت روماتوئید از بقیه انواع آرتروز است.

این بیماری خود ایمنی همچنین می‌تواند بر روی پوست، چشم‌ها، ریه‌ها، قلب، خون یا سیستم عصبی بیمار نیز تأثیر بگذارد.

برخلاف آسیب و ساییدگی مفاصل که در آرتروز وجود دارد، آرتریت روماتوئید بر روی مخاط مفاصل تأثیر می‌گذارد؛ به طوری که تورمی دردن

اک ایجاد و در نهایت می‌تواند منجر به فرسایش استخوان و تغییر شکل مفصل شود. التهاب همراه با آرتریت روماتوئید همان چیزی است که می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن نیز آسیب برساند.

در حالی که طیف جدید داروها برای درمان RA تولید شده‌اند، فرم‌های شدید این بیماری روماتولوژیک هنوز هم می‌توانند باعث ناتوانی‌های جسمی شوند.

علائم آرتریت روماتوئید

این بیماری یک بیماری مزمن است که با علائم التهاب و درد مفاصل به صورت دوره‌ای مشخص می‌شود. آرتریت روماتوئید اولیه بیشتر تمایل دارد تا مفاصل کوچک‌تر مثل مفاصل بند انگشتان دست و پا را درگیر کند؛ اما با پیشرفت بیماری به تدریج مفاصل بزرگ‌تر مانند آرنج، شانه و مچ نیز درگیر می‌شوند.

التهاب مفاصل در این بیماری همراه با درد، تورم و گرم شدن مفاصل به صورت قرینه است. این علائم و نشانه‌ها در دوره‌هایی تشدید یافته و در دوره‌هایی فرد بیمار اصلاً علائمی نشان نمی‌دهد.

آرتریت روماتوئید یک بیماری مالتی ارگان است؛ در نتیجه می‌تواند چندین اندام را در بدن تحت تأثیر قرار دهد. علائم مفصلی RA شامل موارد زیر است:

• درد مفصل
• تورم مفصل
• سفتی مفصل
• از دست دادن عملکرد مفصل و تغییر شکل آن

یک نکته مهم در مورد نوع سفتی مفاصل این بیماری این است که، سفتی مفاصل در آرتریت روماتوئید بعد از کم تحرکی و صبح‌ها حین بیدار شدن از خواب، تشدید می‌شود. همچنین برخی از بیماران علاوه بر علائم مفصلی، از تب پایین و خستگی‌های مداوم شاکی هستند. شدت این علائم ممکن است از خفیف تا شدید، بسته به سایر شرایط بیمار متفاوت باشد.

با توجه به دوره‌ای بودن علائم این بیماری، باید افرادی که در خطر آن هستند نشانه‌های بیماری را شناخته و علائم خود را حتی اگر گذرا باشند، نادیده نگیرند.

آرتریت روماتوئید چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص این بیماری کمی زمان‌بر است و پزشک روماتولوژیست ممکن است برای تأیید یافته‌های معاینات بالینی خود به آزمایشات متعدد نیاز داشته باشد.

پزشکان برای تشخیص این بیماری ابتدا یک شرح حال کامل از علائم، داروهای مصرفی، سابقه مصرف دخانیات و مواد مخدر، و سوابق وجود بیماری‌های خود ایمنی در فرد و بستگان وی تهیه می‌کنند. سپس یک معاینه فیزیکی کامل از مفاصل فرد، که به ترتیب از مفاصل کوچک تا مفاصل بزرگ را شامل می‌شود، انجام می‌دهند.

این معاینات شامل موارد زیر است:

• بررسی تورم و قرمزی مفصل
• بررسی عملکرد مفصل و دامنه حرکت آن
• لمس مفاصل آسیب دیده برای بررسی گرما و حساسیت
• تست رفلکس و قدرت عضلانی

اگر پزشک بعد از انجام معاینات به این بیماری مشکوک بود، به احتمال زیاد فرد را به یک فوق تخصص داخلی به نام روماتولوژیست ارجاع می‌دهد.

از آنجا که هیچ آزمایش واحدی نمی‌تواند تشخیص RA را تأیید کند، پزشک ممکن است دستور انجام چندین نوع آزمایش مختلف بدهد. به طور مثال تست‌های خونی مانند RF و PCR می‌توانند به تشخیص این بیماری کمک کنند.

پزشکان همچنین ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری خاصی مانند سونوگرافی، اشعه ایکس یا MRI را درخواست کنند. تصاویر رادیولوژیک نه تنها نشان می‌دهند که آیا آسیب مفصلی رخ داده است یا نه، بلکه میزان و شدت آسیب را نیز مشخص می‌کنند.

آزمایش خون

در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید میزان رسوب گلبول‌های قرمز (ESR) و پروتئین واکنش‌پذیر (CRP)، که وجود یک روند التهابی در بدن را نشان می‌دهد، افزایش می‌یابد.

در سایر آزمایشات پزشک به دنبال آنتی‌بادی‌های فاکتور روماتوئید (RF) و پپتید سیترولینت ضد سیکل (Anti-CCP) است.

آزمایشات تصویربرداری

پزشک روماتولوژیست برای پیگیری اینکه مفاصل در حین بیماری آرتریت روماتوئید چقدر درگیر شده و فرسایش یافته‌اند، درخواست تصویربرداری با اشعه ایکس می‌کند.

عکس‌برداری MRI و سونوگرافی نیز می‌توانند به پزشک کمک کنند تا در مورد شدت بیماری در بدن فرد قضاوت کند.

درمان آرتریت روماتوئید

هیچ درمان کاملی برای این بیماری وجود ندارد اما به کمک روش‌های درمانی جدید می‌توان تا حدودی این بیماری را کنترل کرد. به طور مثال در سال‌های اخیر پیشرفت در استراتژی‌های درمانی هدفمند و زیر نظر متخصص، منجر به بهبود نتایج و کیفیت زندگی افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید شده است.

این استراتژی‌های درمانی شامل موارد زیر است:

• تعیین یک هدف در یک آزمایش خاص که نشان دهنده بهبودی بیماری باشد.
• آزمایش واکنش دهنده‌های فاز حاد و انجام نظارت ماهانه برای ارزیابی پیشرفت درمان و برنامه مدیریت بیماری
• تغییر رژیم دارویی در صورت‌عدم پیشرفت در درمان

درمان‌های RA به کنترل درد و واکنش‌های التهابی کمک می‌کنند؛ با این کار در بسیاری از موارد بهبودی ایجاد، باعث جلوگیری از آسیب بیشتر مفاصل، و پیشگیری از گسترش بیماری به سایر اعضای بدن می‌شود.

انواع روش‌های درمانی برای بیماری آرتریت روماتوئید به این شرح است:

• دارو درمانی
• عمل جراحی
• درمان‌های جایگزین خانگی
• تغییرات رژیم غذایی
• انواع خاصی از ورزش

پزشک متخصص مطابق با شرایط بیمار و بر اساس تجربه‌اش بهترین برنامه درمانی را برای فرد شروع می‌کند. خوشبختانه در بسیاری از موارد روش‌های درمانی به افراد بیمار کمک می‌کند تا زندگی فعالی داشته و خطر عوارض طولانی مدت در آن‌ها کاهش یابد.

دارو درمانی در آرتریت روماتوئید

داروهایی که برای درمان این بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل استروئیدها و تسکین دهنده‌های درد هستند که بیماری را کند یا متوقف می‌کنند. فرد بیمار ممکن است لازم باشد بیش از یک نوع دارو، به عنوان مثال یکی برای کاهش درد و دیگری را برای محافظت مفاصل از آسیب بیشتر، مصرف کند.

در کنار دارو‌های تجویز شده توسط پزشک، داروهای زیر را می‌توان بدون نسخه و برای کاهش درد و التهاب در هنگام حملات RA مصرف کرد:

• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
• کورتیکواستروئیدها
• استامینوفن
• عمل جراحی برای درمان آرتریت روماتوئید

اگر داروها نتوانند از آسیب مفصلی جلوگیری کرده یا آن را کند کنند، ناچاراً جراحی انجام می‌شود. این کار می‌تواند به فرد بیمار برای استفاده بهتر از مفاصل خود کمک کند؛ همچنین جراحی درد را کاهش داده و دامنه حرکت مفاصل را بهبود می‌بخشد. البته جراحی خطر خونریزی، عفونت و درد را به همراه دارد پس حتما از قبل درباره مزایا و خطرات آن با پزشک خود مشورت کنید.

جراحی درمان آرتریت روماتوئید ممکن است شامل یک یا چند روش زیر باشد:

سینوکتومی

جراحی برای از بین بردن پوشش ملتهب مفصل (سینوویوم) که می‌تواند به کاهش درد و بهبود انعطاف‌پذیری مفصل کمک کند.

ترمیم تاندون

التهاب و آسیب مفصلی ناشی از آرتریت روماتوئید ممکن است باعث شل شدن یا پارگی تاندون‌های اطراف مفصل بیمار شود. در نتیجه جراح سعی می‌کند با تکنیک‌های جراحی تاندون‌های اطراف مفاصل را ترمیم کند.

همجوشی مفاصل

جوشکاری مفصل ممکن است برای ایجاد ثبات یا تنظیم مجدد مفصل، و تسکین درد در صورت‌عدم جایگزینی آن توصیه شود.

تعویض کامل مفصل

در طی جراحی تعویض مفصل، جراح شما قسمت‌های آسیب دیده مفصل را برداشته و پروتز ساخته شده از فلز و پلاستیک را وارد می‌کند.

درمان‌های خانگی

برخی از درمان‌های خانگی و تغییر لایف استایل ممکن است به بهبود کیفیت زندگی فرد بیمار کمک کند.

این اقدامات درمانی مکمل شامل موارد زیر است.

ورزش

ورزش‌هایی مثل شنا و فیتنس می‌توانند به بهبود دامنه حرکات مفاصل و افزایش تحرک، و یوگای ملایم به بازیابی قدرت و انعطاف‌پذیری بدن کمک کنند. ورزش همچنین باعث تقویت عضلات مفصلی و کاهش فشار روی مفاصل می‌گردد.

استراحت و خواب کافی

ممکن است در هنگام شعله‌ور شدن علائم، به استراحت و خواب بیشتری برای کاهش التهاب، درد، و خستگی نیاز داشته باشید.

کمپرس آب گرم یا سرد

کمپرس یخ یا کمپرس گرم می‌توانند به کاهش التهاب، درد و کاهش اسپاسم عضلانی کمک کنند.

استراحت و خواب کافی

ممکن است در هنگام شعله‌ور شدن علائم، به استراحت و خواب بیشتری برای کاهش التهاب، درد، و خستگی نیاز داشته باشید.

کمپرس آب گرم یا سرد

کمپرس یخ یا کمپرس گرم می‌توانند به کاهش التهاب، درد و کاهش اسپاسم عضلانی کمک کنند.

دستگاه‌های کمکی

دستگاه‌های خاصی مانند آتل، عصا و بریس می‌توانند مفاصل را در حالت استراحت نگه داشته و سبب کاهش التهاب شوند. همچنین می‌توانید میله‌های دستگیره مانند و یا نرده را در حمام و در امتداد راه پله‌ها نصب کنید تا در هنگام حرکت امنیت بیشتری داشته باشید.

رژیم غذایی ایده‌آل در بیماری روماتوئید

متخصص تغذیه ممکن است یک رژیم غذایی ضد التهاب که حاوی اسید چرب امگا ۳ است را برای کمک به بهبود علائم بیمار توصیه کند.

غذاهای سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ عبارت‌اند از:

• ماهی‌های چرب مانند ماهی آزاد، ماهی تن و شاه ماهی
• دانه‌ی کتان
• گردو

همچنین آنتی اکسیدان‌هایی مانند ویتامین A، C، E و سلنیوم نیز ممکن است به کاهش التهاب کمک کنند.

غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان عبارت‌اند از:

• توت‌ها مانند زغال اخته و توت فرنگی
• شکلات تلخ
• اسفناج
• لوبیا
• گردوی آمریکایی
• کنگر فرنگی

خوردن مقدار زیادی فیبر نیز مهم است. به گفته برخی محققان، فیبر ممکن است به کاهش پاسخ‌های التهابی و درنتیجه کاهش سطح پروتئین واکنش‌پذیر C منجر شود. پس غذاهای سبوس دار، سبزیجات و میوه‌های تازه مانند توت فرنگی که فیبر زیادی دارند را بیشتر مصرف کنید.

غذاهای حاوی فلاونوئیدها نیز می‌توانند به مقابله با التهاب در بدن کمک کنند.

این غذاها عبارت‌اند از:

• محصولات سویا
• توت
• چای سبز
• کلم بروکلی
• انگور

به عنوان مورد آخر هم باید گفت که همیشه از مصرف غذاهای محرک مانند چربی‌های اشباع یا ترانس خودداری کنید تا بتوانید این بیماری خود ایمنی را بهتر تحت کنترل بگیرید.

چه افرادی بیشتر در معرض خطر آرتریت روماتوئید هستند؟

علت دقیق آرتریت روماتوئید مشخص نیست، با این حال به نظر می‌رسد عوامل خاصی در افزایش ریسک ابتلا به آن نقش دارند.

به طور مثال این بیماری معمولاً بین سنین ۳۰-۶۰ سال و در خانم‌ها بروز پیدا می‌کند، اما افراد مسن‌تر نیز می‌توانند به آن مبتلا شوند. همچنین اگر فردی سیگار می‌کشد یا خویشاوندی دارد که به این بیماری مبتلاست، احتمال ابتلای او به این بیماری بیشتر است.

چه عواملی ممکن است باعث تحریک شروع این بیماری شوند؟

• قرار گرفتن در معرض انواع خاصی از باکتری‌ها، مانند آن‌هایی که با بیماری دندان و لثه همراه هستند.
• داشتن سابقه عفونت‌های ویروسی، مانند ویروس Epstein-Barr که باعث مونونوکلئوز می‌شود.
• ضربه یا آسیب، مانند شکستگی استخوان، دررفتگی مفصل و آسیب رباط‌ها
• سیگار کشیدن
• چاقی

منابع:

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/rheumatoid-arthritis/symptoms-causes/syc-20353648

https://www.webmd.com/rheumatoid-arthritis/default.htm

https://www.healthline.com/health/rheumatoid-arthritis#blood-test